Vatandaş 'VASKİ'den şikayetçi!

Van Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (VASKİ) tarafından 2018 yılında İskele Mahallesinde yapımına başlanan ‘Van Merkez Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi’ 2021 yılının Haziran ayında tamamlandı. Van Gölü’nü kirlilikten kurtarmak için hayati bir yatırım olan tesis kirliliğin önüne geçerken koku sorunu ise eskisinden daha büyük boyutlara ulaştı. Bir taraftan dip çamuru temizliğinin yapılarak gölün temizlenmesi için çaba verilirken diğer tarafta Van Gölü kıyısındaki arıtma tesisinden çıkan koku tüm çalışmaların önüne geçti. Arıtma Tesisi gibi önemli bir yatırım geçtiğimiz yıl da koku nedeniyle aylarca tartışma konusu olurken konuyla ilgili ne adım atıldı ne de çözüme kavuşturuldu. Havalar soğuyunca azalan koku son haftalarda havanın ısınması ile birlikte yeniden başlarken, civarda oturan vatandaşlar bir kez daha aynı soruyu sormaya başladı: Bu koku ne zaman bitecek?

ARITMA TESİSİ CİVARINDAKİ KOKU VATANDAŞLARIN KABUSU OLDU!

Yıllardır göle deşarj edilen atık suların arıtılmasını sağlayacak İleri Biyolojik Arıtma Tesisi, Van Gölü’nü kirlilikten kurtarmayı hedeflerken ileri teknolojiyle donatılan, koku giderici sistemleriyle de kötü kokuların yok olmasını planlıyordu. Arıtmanın devreye alınmasının üstünden uzun bir zaman geçmesine rağmen koku bitmedi. Geçtiğimiz yıl Şehrivan’ın da defalarca gündeme getirdiği, yetkililerin defalarca ziyaret edip açıklamalar yaptığı alanda koku bir kez daha patlak verdi. Civardaki vatandaşların çilesi yeniden başlarken Şehrivan’a konuşan vatandaşlar, yaz aylarında civarda oturamaz olduklarını, geçtiğimiz yıl yaz aylarında kokudan dolayı çok büyük sıkıntılar yaşadıklarını söyledi. Vatandaşlar birkaç haftadan bu yana aynı kokunun yeniden başladığını ve konu çözülmezse geçen yıl yaşanan sıkıntıların yeniden yaşanacağını söyledi.

3 AYA KOKU BİTECEK DEDİLER, 3 YIL GEÇTİ KÖTÜ KOKU BİTMEDİ!

Dünya mirası Van Gölü'nü korumak için inşa edilen Merkez İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi, 5 Haziran 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan'ın video konferansla katıldığı programda kurdele kesilerek açılışı yapılmıştı. 2050 yılına kadar kent merkezi için 1 milyona yetecek nüfus planlamasına göre hazırlanan tesis, Van Gölü’nü kirlenmekten kurtarmayı hedeflerken, ileri teknolojiyle donatılan, koku giderici sistemlerin de kullanıldığı açıklamaları da yapılmıştı. Arıtma devreye alındıktan sonra Van’daki yetkilerden de sık sık 3-5 aya kokunun biteceğine dair açıklamalar yapılsa da devreye alınan tesisin üstünden üç yıl geçmesine rağmen koku bitmedi. Yaz aylarında ortaya çıkan kötü koku hem orada yaşayanları hem tesise yakın piknik alanları hem de tesisin orada yolculuk yapanları ciddi anlamda rahatsız etmeye devam ediyor.

HAVALAR ISININCA KOKU ÜNİVERSİTEYE KADAR ULAŞIYOR!

Geçtiğimiz yaz aylarında üniversitede bile yoğun bir şekilde hissedilmeye başlanan ve civardaki binlerce nüfusun etkilendiği koku uzun süre gündem olmuştu. Yetkili isimler her seferinde kokunun arıtma tesisinden kaynaklanmadığını söylemesine rağmen, arıtma tesisi kaynaklı olduğu ile ilgili iddialar ve değerlendirmeler de sık sık paylaşıldı. Yöneticilerin de birkaç ziyaret edip irdelediği koku sorunu bir türlü çözülmezken önceki yıllara göre daha büyük bir alana yayılması ise tepkilere neden oldu. Kış aylarına yakın bir zamana kadar gitmeyen koku ile ilgili STK’lar, siyasi partiler ve birçok isim de o alanda açıklamalar yapmış ve kötü kokunun yarattığı sorunlara dikkat çekmişti.

KALÇIK: KOKUDAN İNSANLARIN BURUNLARIN DİREĞİ KIRILIYOR

Van Çevre Derneği Yönetim Kurulu (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık ise şunları söyledi: “2021 yılında ileri biyolojik arıtma tesisi açıldı. Ancak o tarihten bugüne kadar arıtma tam kapasite ile çalışmıyor. Şimdi ise kokudan insanların burunların direği kırılıyor ve bunun yanında sağlık açısından da büyük tehdit oluşturuyor. Şu an Van Gölü’ne yine kanalizasyon suyu gidiyor ve hiçbiri akıtılmıyor. Bu da kötü kokuya neden oluyor. Bunun yanında yıllarca Van Gölü’ne pislik akıtıldı ve şimdi dip çamur temizliği yapıldığı zaman ayrıca bir koku çıkıyor. 3 ve 5 aya kokusu bitecek dediler 3 sene geçti ve daha çok seneler geçecek.”

“HAVALAR TAM ISINDIĞINDA DEHŞET BİR KOKU YAYILACAK”

Kalçık, “Buralardaki dip çamurun çıkarılması içinde çalışmaları devam ediyor. Ancak bir yerden çıkarılan çamur hemen gölün sıfır noktasındaki bir alana boşaltılıyor. Üniversite yolu üzerinde dağ dip çamuru oluşmuş durumda ve arıtmadan çıkan kokunun yanı sıra havaların ısınmasıyla yol üzerine boşaltılan çamurlardan da ciddi bir koku çıkıyor. Ben de bir vatandaş olarak kokudan şikayetçiyim. Evim, İskeleye yaklaşık 700 metre uzaklıkta ve 2022 yılında nasıl balkonda oturamıyorsam, şimdi de durum aynen böyle devam ediyor. Havalar tam ısındığında dehşet bir koku yayılacak.” diye ekledi.

ARTIMADAN KÖTÜ KOKU NEDEN ÇIKIYOR?

Arıtma tesislerinde koku sorunun başlıca sebeplerini sıralayan Vangölü Aktivistleri Derneği Başkanı Ali Emrah Dağer, şunlara dikkat çekti: “İklim krizine bağlı yüksek sıcaklık ve hava koşulları, biyolojik arıtma süreçlerinin verimliliğini etkileyebilir. Sıcaklık artışı, atık sulardaki organik maddelerin daha hızlı bozulmasına ve kötü kokuya neden olabilir. Bunun yanında havalandırma sistemi yetersizliği de tesisin havalandırma sistemi, atık arıtma sürecindeki gazların etkili bir şekilde yönetilememesi nedeniyle koku sorununa yol açıyor. Atıksu bileşimi ve yoğunluğunda da tesiste arıtılan atık suyun arıtma sürecindeki mikroorganizmaların etkin çalışmasını engelleyerek koku oluşumuna neden olabiliyor. Tesisteki düzenli bakım ve temizlik işlemlerinin yeterince yapılmaması, atık su artıklarının birikmesine ve koku sorununa yol açabiliyor. Tesisin gaz yakalama ve bertaraf sisteminin yetersizliği, gazların kontrolsüz bir şekilde yayılmasına ve koku sorununun çevreye yayılmasına neden olabiliyor. İdari ve teknik denetimlerin yeterince yapılmaması, koku sorununun zamanında tespit edilememesine ve çözümünün gecikmesine sebep olabiliyor.”

CİVARDAKİ KOKU TUŞBA’DAKİ SAHİL YOLU VE DİĞER ÇALIŞMALAR GÖLGE DÜŞÜRÜYOR!

Van-Tuşba sahilinde devam eden Sahil Yolu gibi önemli bir çalışmaya rağmen yine Sahil Yolu’nu Çitören’e bağlayacak olan arıtma civarındaki diğer sahil yolu bu çalışmalara adeta gölge düşürüyor. Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan vekili Ozan Balcı’nın da önceki gün ziyaret edip bilgiler verdiği Sahil Yolu’nun bir parçası olan bu alandaki koku güzergahtaki en sıkıntılı alan olarak dikkat çekiyor. Edremit’ten başlayıp Tuşba’nın Çitören sahillerine kadar uzanacak yolun büyüklüğü ve öneminin gündemden düşmediği bu süreçte bu alandaki koku ve arıtma tesisi ile ilgili tartışmalar en önemli problemlerden biri olarak gündemde kalmayı sürdürüyor.